مشاوره روانشناسی

خواب، تنها دارویی است که باعث تسکین می شود. بی خوابی یکی از شایع ترین اختلالات خواب می باشد و تقریبا 10 درصد از جمعیت کل جهان گزارش تجربه بی خوابی مزمن یا مداوم را دارند. در تضاد با DSM-IV، راهنمای تشخیص آماری جدید DSM تمایزی بین بی خوابی اولیه و ثانویه قائل نشده است به همین دلیل تشخیص بی خوابی اولیه به اختلال بی خوابی تغییر نام داده است. بر طبق DSM-V اختلال بی خوابی به سختی در شروع خواب، حفظ و تداوم آن و یا ناتوانی در داشتن یک خواب آرامش بخش اشاره دارد. همچنین بیماران مبتلا به بی خوابی علاوه بر تجربه علائم فوق علی رقم فرصت زمان و فرصت کافی برای آن، با مشکلات و نقص در عملکرد روزانه نیز مواجه هستند که از جمله می توان به خستگی، کاهش تمرکز، توجه و حافظه، بهره وری آکادمیک کمتر، نقص در عملکرد شغلی، علاوه بر اختلال در خلق و تحریک پذیری، غیبت های شغلی بیشتر، کاهش انگیزه و انرژی اشاره داشت. انسان برای دست یابی به سلامت کلی باید علاوه بر سلامت جسمی دارای سلامت روان نیز باشد، به طوری که سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی را به عنوان یکی از اصول مراقبت های اولیه بهداشتی در دستور کار کشورهای عضو قرار داد. یکی از عواملی که نقش مهمی در سلامتی انسان دارد، خواب است. 

بنزودیازپین ها، داروهای مسکن غیر بنزودیازپینی و آگونیست های ملاتونین اولین درمان های دارویی بی خوابی می باشند. درمان های ثانویه نیز شامل دارو های ضد افسردگی، دیفن هیدرامین ها، داروهای ضد روان پریشی و باربیتورات ها هستند. اگرچه این داروها موثر هستنداما اغلب عوارض جانبی زیادی مانند باقی ماندن تاثیر مسکن در طول روز در بدن، خواب آلودگی، گیجی، سر دردهای خفیف، نقص های شناختی و وابستگی ایجاد می کند. از درمان های غیر دارویی موثر بر بی خوابی آموزش بهداشت خواب و فنون رفتاری می باشد. از آن جایی که اختلال بی خوابی بیشترین همبودی را با سایر اختلالات روانی دارد، تنها رفتار درمانی شناختی است که تاثیرات مفید و ماندگاری را بر این اختلال دارد. اما در عین حال کسب مهارت های مقابله ای این درمان نیازمند تلاش مستمر است که برخی بیماران مبتلا، ممکن است فاقد انگیزش لازم برای انجام این فرایند درمانی باشند. از آن جایی که روشن شده است که در اختلال بی خوابی چندین عامل دخیل است، درمان های متنوع و یا ترکیبی از ان ها به نظر بهترین فایده را افراد مبتلا دارد.

خواب

بر اساس نظریه تکوینی دستگاه های حسی و پردازندههای نوزاد به هنگام تولدف نارس تر از آن هستند که بتوانند با جهان خارج رو به رو شوند؛ یعنی ناکامل بودن سیم کشی های عصبی درون مغز نوزاد به همراه فقدان هر نوع تجربه درباره محرک های موجود در جهان خارج، نوعی ناتوانی موقت در درک داده های حسی را بر مغز وی عارض می کنند. خواب در معنای کلی، رفتاری عام و رایج در میان همه جانوران است. با وجود آشنا بودن این مفهوم، تعریف مشخص از واژه خواب نیست. در کل، رفتارشناسان خواب را نوعی رفتار غریزی دانسته و حتی گروهی آن را بعد از تنفس، نیرومندترین انگیزش می دانند. این ادعا قابل پذیرش است چرا که خواب مانند غرایز دیگر رفتاری با الگوی ریختی می باشد، مشخص و وابسته به گونه که نیاز خاصی را برآورده می سازد.

فهم پاتولوژیک حالات نورولوژیک و روان پزشکی طی دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته و نتایج قابل توجهی درمورد الگوی امواج مغزی این افراد منتشر شده است. اطلاعاتی که در حال حاضر از مغز وجود دارد و هم چنین تجهیزاتی که به طور غیر تهاجمی کمک می کند تصاویر مغز را به راحتی، هنگامی که در حال انجام کار است، نمایش دهد، موجب شده که درمانگران به طور گسترده به سوی معالجات مغزی روی آورند که در آن هر بیمار به شیوه مخصوص و بسته به چگونگی نقشه های مغزی خودش آموزش ببیند. در حال حاضر محققان، نوروفیدبک را پنجره ای جدید برای سنجش و تغییر حالت های مغزی می دانند.

نوروفیدبک

نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک است که حاکی از ارتباط متقابل و مهم ذهن و بدن است و بازشناسی این ارتباط، معیار کارکردهای سبک زندگی سالم می باشد. نوروفیدبک نظام آموزشی جامع برای بیماران است که باعث ایجاد تغییرات، تقویت، تعدیل و افزایش کارایی سلول های مغزی می شود. تحقییقات نشان داده اند که اختلال های روان پزشکی و عصب شناختی می توانند به وسیله الگوهای EEG متمایزی از هم تمییز داده شوند و نوروفیدبک می تواند برای تغییر این الگوها کمک کننده باشد. در واقع نوروفیدبک روشی برای نرمال کردن فعالیت هایی از مغز است که از عملکرد طبیعی خود منحرف شده اند و این کار، بر اساس مکانیزم شرطی سازی عامل بنا شده است. بر طبق اصول انجمن روانشناسی آمریکا، توروفیدبک به عنوان یک روش درمانی موثر برای بیش فعالی معرفی شده است. تحقیقات متعددی وجود دارند که بر روی EEG نابهنجار و الگوهای QEEG و ارتباط آنها با اختلال های پزشکی و روانی متعددی کار کرده اند. در حالت طبیعی افراد نمی توانند بر روی فعالیت امواج مغزی خود اثر بگذارند، به این علت که از آن آگاهی ندارند؛ نوروفیدبک به افراد این امکان را می دهد که یک بازنمایی از فعالیت الکتریکی مغز خود داشته باشند. آن گاه این خود آگاهی به آنها اجازه می دهد که الگوی امواج مغزی خود را از طریق شرطی سازی عامل بهبود بخشند.

نوروفیدبک و خواب

پژوهش ها نشان داده اند در طی مرحله دوم خواب الگوی EEG نامنظم تر گردیده و دوک های خواب ظاهر می شوند ( یعنی موج های کوتاه با ولتاژ بالا روی باند فرکانسی 14- 12 هرتز به طور ناگهانی اتفاق می افتد) و برانگیختگی مشکل تر است؛ نوروفیدبک نوعی درمان مکمل است که بر اساس پارادایم شرطی سازی عامل به فرد این امکان را می دهد که فعالیت امواج مغزی اش را افزایش یا کاهش دهد. نوروفیدبک سیستم درمانی پیچیده و روشی نو و غیر تهاجمی است که رشد و تغییر در سلول های مغزی را ارتقاء می دهد. اولین تغییراتی که مراجعان عموما بعد از شروع درمان با نوروفیدبک مشاهده می کنند، تغییر و تنظیم خوابشان است بنابراین می توان این فرضیه را مطرح کرد که نوروفیدبک می تواند در درمان اختلالات خواب موثر باشد.