مشاوره روانشناسی

هیپوکامپ از کلمات یونانی hippo به معنی اسب و kampo به معنی هیولا تشکیل شده است؛ زیرا شکل این ساختار شبیه اسب دریایی است. هیپوکامپ بخشی از سیستم لیمبیک می‌باشد. سیستم لیمبیک در لبه کورتکس قرار گرفته است و شامل هیپوتالاموس و آمیگدال است. این ساختارها نقش مهمی در کنترل عملکردهای مختلف بدن مانند سیستم غدد درون ریز و واکنش معروف به ستیز یا گریز دارند. این بخش در درجه اول در ذخیره سازی خاطرات طولانی مدت و مقاومت در برابر فراموش کردن آنها نقش دارد. غالباً حافظه کوتاه مدت در هیپوکامپ ذخیره میشود و در صورتی که بخشی از حافظه مانند شماره تلفن در بازه زمانی کوتاهی بارها تکرار شود، آن را به قشر مغز منتقل میکند تا به یک حافظه دائمی تبدیل شود.

مکان قرارگیری هیپوکامپ

هیپوکامپ به عنوان یکی از مهمترین ساختار‌های مغز می باشد که در اعماق لوب تمپورال در قشر مغز قرار گرفته است. ساختار مغز کاملاً جانبی و متقارن است، بنابراین شما دو هیپوکامپ دارید. آنها دقیقاً بالای هر گوش و در عمق 3 سانتی متری پوسته سر قرار گرفته اند و اندازه ای معادل 1.5 اینچ (هر اینچ معادل 2.5 سانتی متر) دارند. این ساختار که در لوب گیجگاهی مغز قرار گرفته است، از دو بخش عمده به ‌نام های شاخ آمون و شکنج دندانه دار تشکیل شده است.

عملکرد و نقش هیپوکامپ در حافظه و یادگیری

هیپوکامپ بخشی از سیستم لیمبیک را تشکیل می دهد؛ منطقه ای که انگیزه، احساسات، یادگیری و حافظه را تنظیم می کند. این ساختار در پردازش و بازیابی دو نوع حافظه آشکار کننده و ارتباطات فضایی در انسان ها و حیوانات نقش مهمی دارد. حالت آشکار کننده مربوط به واقعیت های زندگی مثل به خاطر سپردن خطوط یک نمایشنامه است. ارتباطات فضایی شامل به یاد آوردن مسیرها می باشد. مثلاً هنگامی که یک راننده مسیری را در یک شهر یاد میگیرد در واقع از حافظه فضایی خود استفاده می کند.

هیپوکامپ در واقع بخشی از مغز است، که خاطرات کوتاه مدت به خاطرات طولانی مدت تبدیل شده و سپس در جای دیگری از مغز ذخیره می شوند. اما عملکرد و نقش آن در حافظه و یادگیری چگونه است؟

اگرچه تا به امروز مکانیسم های دقیق عملکرد آن هنوز ناشناخته و مرموز باقی مانده است، اما محققان بر این باورند که این قسمت اطلاعات حسی را دریافت و تلفیق میکند و در ایجاد حافظه طولانی مدت نقش پررنگی دارد.

از آنجا که حافظه و یادگیری ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، هر چیزی که یاد گرفته میشود به نوعی در حافظه ذخیره میگردد. در واقع یادگیری زمانی انجام میشود که تغییراتی در سیستم عصبی رخ دهد و در نتیجه آن تغییراتی در رفتار ایجاد شود.

بنابراین اگر وظیفه قشر مغز تقسیم ورودی های حسی به مسیر‌های پردازشی مجزا باشد، وظیفه هیپوکامپ را باید ترکیب و یکپارچه سازی اطلاعات ورودی دانست. در واقع این ناحیه بخش های جدا از هم و پراکنده یک تجربه را که به عنوان ورودی در نظر گرفته می شوند، همگرا کرده و به صورت یک خاطره منسجم و یکپارچه درمی آورد.

حافظه در هیپوکامپ را میتوان ارتباط بین سلول های عصبی دانست. سلول های عصبی موجود در قشر مغز پیام های مختلف حسی را دریافت می کنند، سپس پیام را از طریق ارتباطات نورونی به این بخش می رسانند. در صورتی که به پیام دریافتی پاسخ داده شود، سلول های عصبی یک شبکه نورونی پایدار را ایجاد می کنند. در غیر این صورت تجربه دریافت شده توسط مغز کاملاً از بین میرود. البته اگر اطلاعات ذخیره شده در این بخش برای مدتی استفاده نشود، خودبه‌خود حذف یا ‌به عبارتی فراموش می شود.

از نقش هیپوکامپ در یادگیری نمیتوان چشم پوشی کرد. تحقیقات بسیاری رابطه تنگاتنگ فعالیت این ناحیه با فعالیت جسم مخطط در مغز را آشکار کردند. جسم مخطط نقش مهمی در فرایند یادگیری دارد. هرچند تصور می شد که مغز دارای سیستم های یادگیری جداگانه است. اما نتایج مطالعات اخیر نشان دادند که سیستم حافظه هیپوکامپ و سیستم یادگیری جسم مخطط ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند. بهتر است بدانید مغز انسان ساختاری کاملاً به هم پیوسته است که قسمت های مختلف آن با یکدیگر کار می کنند.

منابع: news-medical.net، creative-diagnostics.com