مشاوره روانشناسی

تصویری که بسیاری از بزرگسالان از دوران کودکی در ذهن خود دارند، دورانی شاد و بی دغدغه است، بی هیچ درکی از درد، رنج و اندوه. اما مرور زندگی انسان ها در زمان کودکی ،دلایل فراوانی بر رد این تصویر به دست می دهد. در حقیقت کودکان نیز مانند بزرگترها احساس های خوشایند و ناخوشایند مختلفی را تجربه می کنند، اما بسته به سن و توانایی های شناختی و کلامی خود میزان متفاوتی از این هیجان ها را بروز می دهند. برخی از کودکان از قدرت بالایی برای بیان احساس ها و فکرهای خود برخوردارند، بنابراین اطرافیان را از دنیای درونی خویش آگاه می کنند و در زمان نیاز از آنها کمک می گیرند. ولی کودکان بسیاری توانایی به کلام آوردن احساس هایشان را ندارند و تنها از طریق رفتار و برخورد آنها می توان دریافت که در دلشان چه می گذرد و به چه می اندیشند. گاه اتفاقات گریز ناپذیر، درخشش و زیبایی رنگ های آبی و صورتی زندگی کودکان را تیره و تار می کند. در میان بلایای طبیعی و رویدادهای ساخته دست بشر که زندگی کودکان را متاثر می کند، اکنون باید پنجره ای باز کرد به رویدادی جدید: همه گیر شدن ویروس کرونا!!!

در روزهای اخیر که ترس از این بیماری نو ظهور از میان بزرگسالان به دنیای کودکان کشیده شده، لازم است والدین آگاهی خود را از واکنش های هیجانی و رفتاری کودکان به بروز این بیماری افزایش دهند و نحوه برخورد با این واکنش ها را بیاموزند. والدین می توانند به فرزند خود کمک کنند تا درک و تسلط بیشتری نسبت به احساس هایش داشته باشد و با این شرایط بحرانی بهتر کنار بیاید.

نشانه های وجود اضطراب در کودکان در مورد کرونا

نا شناخته بودن یک وضعیت جدید مانند بروز بیماری کرونا می تواند نگران کننده باشد. وجود ویروسی که جهان را درگیر کرده و در کشورهای مختلف با مرگ و میر قابل توجهی همراه بوده، این پتانسیل را نیز دارد که ترس و اضطراب زیادی ایجاد کند. انسان ها نمی توانند در چنین شرایطی بی تفاوت و خونسرد باشند و هیچ اضطرابی تجربه نکنند. در عوض همیشه برای مقابله و سازگاری با شرایط دشوار، وجود درجاتی از اضطراب لازم است و برای برنامه ریزی و بسیج نیروها و یافتن راه حل های مناسب کمک کننده است. 

با توجه به ضعف کودکان در بیان احساس ها و حالت های هیجانی خود، این وظیفه والدین و بزرگسالان است که از نحوه رفتار و برخورد کودک متوجه اضطراب و نگرانی او شوند. اضطراب در کودکان می تواند به شکل علائم جسمی تظاهر پیدا کند و برخی از این علائم برای کودک و خانواده مضطرب ممکن است تداعی کننده ابتلا به ویروس کرونا باشد. همچنین اضطراب در کودکان می تواند به صورت رفتاری خود را نشان بدهد مانند چسبندگی به والدین و بزرگترها، گریه و بی قراری، لج بازی و پرخاشگری، بی خوابی و رویاهای بد نیز در کودکی که اضطراب دارد ممکن است دیده شود.

به کودکانی که درباره کرونا اضطراب دارند چگونه کمک کنیم؟

1. یکی از بهترین کارهایی که والدین و سایر بزرگ ترهایی که با کودکان نگران سر و کار دارند می توانند انجام دهند به دست آوردن اطلاعات است. اول بفهمید درک آنها از شرایط در چه حدی است، درباره موضوع چه می دانند، چه شنیده اند، چه فکری می کنند و اگر اطلاعاتی که بدست آورده اند غلط است آنها را اصلاح کنید. 
2. اگر کودکان نگرانند یا سوال دارند، متناسب با سن و سطح شناخت و درک آنها حرف بزنید. صحبت کردن با کودکان راجع به واقعه ای که رخ داده می تواند ترس آنها را کاهش دهد و باعث شود که انها حس وحضت و ترس خود را به تنهایی بر دوش نکشند. 
3. به آنها فرصت دهید و تشویقشان کنید تا راجع به نگرانی ها و احساس هایشان حرف بزنند و سوال هایشان را بپرسند، چه در مورد کرونا و چه راجع به موارد غیر مرتبط با آن. این فرصت خوبی است که محتوای ذهنی کودک، برداشت ا و احساس هایش آشکار شود.
4. به یاد داشته باشید که انسان ها و از جمله کودکان ممکن است هر نوع احساسی را با هر نوع شدتی تجربه کنند، بنابراین کودک را به خاطر داشتن یک احساس خاص و رفتار ناشی از آن سرزنش نکنید. 
5. سعی کنید در دسترس کودک باشید. زمانی که او سراغ شما می آید تا حرف بزند و احساسش را بگوید با صبر و حوصله گوش دهید. 
6. کودکان معمولا برای جلب کمک و اطمینان بخشی، یا کسب اطلاعات و آگاهی به طرف بزرگ ترها می روند. مواظب صحبت های اطرافیان باشید و اطلاعات نادرست را صحیح کنید. 
7. بیشتر از آنچه کودک نیاز دارد و جستجو می کند، به او اطلاعات ندهید. 
8. در مطرح کردن اطلاعاتی که درست است اما بسیار دردناک و ناراحت کننده است، محتاط باشید. لزومی ندارد حقایق تلخ و عریان را برای کودکان بازگو کنید. این اطلاعات چه کمکی به کودک می کند؟ غیر از اینکه احساس رعب، وحشت و ناتوانی ویران کننده ای را در او به وجود آورد و فکر کند اوضاع به شدت خراب است و هیچ کس نمی تواند کاری بکند.
9. از بازگو کردن تکراری اخبار منفی و ناراحت کننده در جمع های خانوادگی خودداری کنید.
10. کمک کنید تا کودکان در هر شرایط ناگواری، جنبه های خوب و مثبت آن را هم ببینند مانند جان فشانی تیم درمان، کمک کردن مردم به یکدیگر، اهدای کمک های نقدی، همکاری سازمان ها و نهادها و... از تمرکز روی بخش های منفی شرایط پیش آمده و ذکر اخبار مربوطه مانند احتکار ماسک و نایاب شدن مواد ضد عفونی کننده و ... خود داری کنید.
11. سعی کنید شرایطی را فراهم کنید که استرس های جدید به کودک اضافه نشود به خصوص برای کودکی که زمینه اضطراب دارد. به هر حال والدین نیز بنا به دلایل اقتصادی، شغلی و ... تحت فشارند و ممکن است مسائل مالی، گرانی اجناس، افزایش قیمت دلار، اتفاق های بد و ناگوار و ... را جلوی کودک مطرح کنند و باری بر دوش کودک مضطرب بگذارند. کودکان مضطرب فراتر از آنچه سنشان اقتضا می کند درگیر مسائل اطرافیان می شوند ( مثلا نگران تمام شدن پول والدین یا گیر نیاوردن ماده ضد عفونی کننده هستند) بی آنکه از توانایی شناختی کافی برای مدیریت اضطراب برخوردار باشند.